دوزبانی  یا  چند زبانی

موقعیت هر پدر و مادری تأثیر بسزایی در پیشرفت زبانی كودك دارد.  مهاجرت به كشوری دیگر در سنین بالا برای خیلی از خارجیها همراه با  بحران هویت شخصی می باشد،  اما پر واضح  است  كه  عمق بحران همانند  طریق  چاره  جویی آن ، از یك فرد تا فرد دیگر فرق می كند.

وقتی مهاجرت  كم و بیش اجباری باشد ، فرد با  فرهنگ  و معیارهای  جدید  برخورد  پیدا می كند  و  در چنین  شرایطی ارجحیت دادن  به  پیشرفت  زبانی  كودك  كار چندان آسانی  نیست.

مراحل تكامل زبان كودك
در فراگیری هر زبانی كودك در مقابل یكسری وظایف پیچیده  و بغرنج  قرار می گیرد. از جمله :

* فراگیری سیستم آوایی زبان ( علم دگرگونی صدا در زبان، فنولوژی )
* فراگیری تشكیل واژه و ادامه تشكیل فرازهای هرچه پیچیده تر( علم تشكیل واژه و فرازها، سینتاكس)
* فراگیری مفهوم  واژه ها و چگونگی تركیب آنها برای تشكیل مفاهیم جملات (علم مفاهیم، سمانتیك)
* فراگیری چگونگی استفاده از زبان در محاوره  با  دیگران ( اعمال تئوری در عمل ، پراگماتیك)

هر چند كودك بسیاری از واژگان را در بازی با كودكان دیگر می آموزد، اما هم جوشی با بزرگسالان برای كودك دارای اهمیت  ویژه ایست. بخصوص اگر بزرگسالی باشد كه به پیشرفت كودك علاقمند است  و كودك او را به خوبی می شناسد. 

وظایف والدین
مادران و پدرانی  كه مایلند كودكانشان دو زبانه و یا چند زبانه شوند باید امكانات لازم را برای فرزندانشان فراهم كنند. بعنوان مثال :

همیشه به زبان مادری خود با كودك صحبت كنند .
برای کودک به زبان مادری  كتاب  بخوانند .
كودك را تشویق كنند كه با خواهر و برادر خود نیز به زبان فارسی صحبت  و بازی كند.
احساس كودك را نسبت به هر دو زبان تقویت كنند .
-
 با مربیان و آموزگاران زبان مادری همكاری فعال داشته باشند.


 

انواع دوزبانی

دو زبانی بسیار مثبت است اما نباید به این نتیجه منجر شود كه كودك هیچ یك از آنها را خوب نداند. كودك باید حداقل یك زبان را خوب بداند.

البته این بدان مفهوم  نیست  كه  نمی تواند هر دو زبان را خوب بداند.  بلکه منظور اين  است  که اگر متوجه شديم که کودک نمی تواند از عهده ی هر دو زبان برآيد ، روی دوزبانه شدن او اصرار نورزيم و باعث نشويم که کودک به جای دوزبانه شدن ، نيم زبانه شود. کودک نيم زبانه کودکی است که روی  هيج زبانی تسلط لازم را ندارد .

از آنجایی كه در سوئد اكثر كودكان خارجی به مدارس سوئدی می روند، معمولا بهترین زبان كودك همان زبان سوئدی است كه  برای تحصیل او مورد استفاده قرار می گیرد  و اگر اینچنین است  باید حداقل در این زبان  مهارت لازم را بدست آورد تا خود را در این كشور غریبه احساس نكند.

دوزبانی به اشكال مختلف می تواند وجود داشته باشد:

       دوزبانی منفعل

       دوزبانی فعال

       دوزبانی مطلق

كودك فردی فعال ،  با نیروی محرك  درونی  است.  ا و  می فهمد ،  با محیط  درمی افتد  و آنرا  كنترل می كند .  بنابراین  باید  گذاشت  كه خودش سطح  دوزبانی  خود را  انتخاب  كند.  در صورتیكه  كودك دلیلی پیدا كند ،  به تكامل انگیزه خود می پردازد. انگیزه اش می تواند  تغییر كند .  چرا  كه  مناسبات اطرافش در ارتباط با نیاز او به هر یك از دو زبان ثابت  نیست.

والدین باید عواملی را در اطراف كودك  بوجود آورند كه انگیزه شخصی كودك را برای استفاده  و ادامه آموختن هر دو زبان تقویت كند.

دوزبانی منفعل
كودك زبان فارسی را درك می كند  ولی احتمالا در سطحی نیست  كه  بتواند جواب دهد.
والدین باید صحبت كردن به فارسی را با كودك ادامه دهند واز طریق داستانهای مختلف  او را تشویق به صحبت كردن كنند.

 

 

 

دوزبانی فعال
كودك علاوه بر اینكه زبان فارسی را می فهمد تا حدودی به آن زبان  صحبت هم می كند.
والدین باید همیشه به فارسی با كودك صحبت كنند  و امكان تماس  كودك را  با اشخاصی كه این زبان ، زبان مادریشان است   فراهم  آورند.  كودك باید هرچه  بیشتر با كتاب و نوار  و  سی دی های  فارسی
آشنا شود.

دوزبانی مطلق
كودك به هردو زبان تسلط كافی دارد.
والدین باید كودك را در كلاسهای آموزش زبان مادری ثبت نام كنند  و او را در انجام تكالیفش یاری رسانند و اگر چنین كلاسهایی  در  مدرسه كودك وجود ندارد خودشان اقدام  به آموزش  خواندن  و نوشتن  كرده  و از منابع آموزشی مختلف استفاده نمایند.

پرسش و تمرين:

1-     مراحل تکاملی زبان کودک  را نام  ببريد.

2-     وظايف مادران و پدران چيست ؟

3-     انواع دوزبانی را نام ببريد و درباره ی هر يک توضيح دهيد.

4-     به نظر شما دوزبانه بودن چه فايده هايی دارد؟ ( برای شخص دوزبانه –  برای جامعه )