|
|
|
حکیم عمر خیام
يک چند به کودکی به استاد شديم يک چند ز استادی خود شاد شديم پايان سخن شنو که ما را چه رسيد از خاک در آمديم و برباد شديم |
|
حکيم عمر خيام ، دانشمند ، شاعر ، ستاره شناس و ریاضیدان بزرگ ایرانی درحدود سال 1050 در شهر نیشابور به دنیا آمد . می گویند خیام در کودکی با خواجه نظام الملک و حسن صباح همکلاس بوده است .
افسوس
که نامه ی جوانی طی شد
آن مرغ طرب که نام او بود شباب افسوس ندانم که کی آمد کی شد
خواجه نظام الملک وزیر دربار سلجوقی ، حسن صباح رئیس و بنیانگذار گروه اسماعیله و خیام یک دانشمند ستاره شناس و ریاضیدان شد. گر بر فلکم دست بدی چون يزدان برداشتمی من اين فلک را ز ميان
از نو فلکی دگر چنان ساختمی
کازاده به کام دل رسيدی آسان خیام به خواهش سلطان ملکشاه سلجوقی و وزیر دانشمند او که همان نظام الملک دوست دوران کودکی خیام بود ، تقویم جلالی را درست کرد. این تقویم که در سال 1079 میلادی تهیه شد آنقدر دقیق است که هنوز هم مورد استفاده ی ما ایرانیان است و هنگام نوروز را با استفاده از آن محاسبه می کنند. بر چهره ی گل نسيم نوروز خوش است بر طرف چمن روی دلفروز خوش است از دی که گذشت هر چه گويی خوش نيست خوش باش ومگوزدی که امروزخوش است
خيام برای اولين بار فاصله ی زمين تا ماه را با استفاده از هندسه ، جبر و ستاره شناسی ( نجوم ) محاسبه کرد.
ماييم که اصل شادی و کان غميم
پستيم و بلنديم و کماليم و کميم آيينه ی زنگ خورده و جام جميم
مثلث خيام که به مثلث عروس هم معروف است سالها در معماری و غيره که احتياج به زاويه ی 90 درجه بوده ، مورد استفاده قرار می گرفته است. اضلاع اين مثلث قائم الزاويه 3 و 4 و 5 هستند. خيام دانشمند بزرگی بود که تمام عمر خود را به تحقيق و کسب علم و دانش گذراند. او همچنين تحقيقاتی در فلسفه کرده است.
گويند
کسان بهشت باحورخوش است
اين نقد بگيرودست از آن نسيه بدار کاواز دهل شنيدن از دورخوش است
اما خیلی ها عمر خیام را از روی شعرهایش که ساده و پر معنی است می شناسند . می گويند وقتی عمر خيام از تحقيقات خسته می شده است و می خواسته استراحت کند، به شعر گفتن می پرداخته است و اغلب نتيجه ی تحقيقات فلسفی خود را در دو بيت به صورت رباعی می نوشته است.
ايدوست بيا تا غم فردا نخوريم
فردا که از اين دير فنا درگذريم با هفت هزار سالگان سر به سريم
رباعی شعری است که از چهار مصرع ( دو بيت ) تشکيل شده است. مصرع های اول ، دوم و چهارم با هم ، همقافيه اند.
رباعیات خیام به زبان های سوئدی ، انگلیسی ، فرانسوی ، آلمانی و بسیاری از زبان های زنده ی دنیا ترجمه شده است .
|
||
